Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Κόνιτσας ἀπό τούς Τούρκους - 24 Φεβρουαρίου 1913

Τό ποθούμενο τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ γιά τήν Κόνιτσα ἦρθε 124 χρόνια μετά τό μαρτυρικό του τέλος, σχεδόν τελευταία ἀπό ὅλες τίς ἄλλες πόλεις τῆς Ἠπείρου. Εἶχε πέσει στά χέρια

τῶν Τούρκων τό 1430 ἤ κατ’ ἄλλους τό 1417. Ἡ γεωγραφική της θέση καί ἡ οἰκονομική της ἀνάπτυξη, τήν ἔκανε νά εἶναι τό 1438 σημαντικό πολιτικό, θρησκευτικό καί οἰκονομικό κέντρο.

Γιά νά ἐλευθερωθεῖ ἡ πόλη ἀκολούθησαν ἀρκετοί ἀγῶνες, τόσο τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ὅσο καί τῶν ἀνταρτικῶν σωμάτων τῆς πόλης καί τῶν γύρω χωριῶν, πού ὑπέφεραν ἀπό τά στίφη τῶν ἐχθρῶν πού τήν κατέκλυσαν....

Ἀπό τό 1906 – 1917 ὁ Σπυρίδων Βλάχος, ἐπίσκοπος Βελλᾶς καί Κονίτσης κινοῦσε σ’ ὅλη τήν ἐπαρχία ἀντάρτικα σώματα. Τό 1912 ἐγκαθίσταται στήν Κόνιτσα ὁ Τζαβήτ – Πασάς, πού τυράννησε τούς Κονιτσιῶτες, γιατί εἶχε πληροφορίες ὅτι ἡ Κόνιτσα μέ ἐπικεφαλῆς τό Μητροπολίτη Σπυρίδωνα ὀργάνωνε τήν ἀντίσταση κατά τοῦ Τουρκικοῦ στρατοῦ. Ἦρθε μέ 2.000 πειναλέους στρατιῶτες καί τοποθέτησε 3 – 4 κανόνια κάτω ἀπό τήν πλατεία κι ἐκβίαζε τούς Κονιτσιῶτες Χριστιανούς νά τοῦ φέρουν τρόφιμα.

Ἔδρευαν ἐπίσης στήν Κόνιτσα περίφημοι μπέηδες, μέ τό στρατό τους πού ἔφτανε τίς 4.000. Ὅλοι τρέφονταν ἐπί 3 μῆνες ἀπό τήν πόλη καί τά κοντινά χωριά της. Ἀπό τό Νοέμβριο τοῦ 1912 τά πρῶτα ἀνταρτικά σώματα κάνουν τήν ἐμφάνισή τους.

Οἱ Τοῦρκοι ἔκαναν δεύτερη ἐπίθεση στίς 15 Ἰανουαρίου στό Κεράσοβο, μέ πολύ στρατό καί τό κατέλαβαν. Συσκέφτονται ὅλοι οἱ ὁπλαρχηγοί καί ἀποφασίζουν νά βαδίσουν προφυλακτικά πρός τό Κεράσοβο. Συγκρούστηκαν τελικά καί οἱ Τοῦρκοι ἔπαθαν μεγάλες ζημιές, ἐνῶ οἱ δικοί μας εἶχαν μόνο ἕνα τραυματία. Οἱ Τοῦρκοι ἔλαβαν ἐνισχύσεις ξαναγύρισαν στό Κεράσοβο, λεηλάτησαν ὅλα τά σπίτια, ἔβαλαν φωτιά στό χωριό καί ὑποχώρησαν στήν Κόνιτσα. Στίς ἀρχές Φεβρουαρίου τοῦ 1913 φυλακίστηκε ὁ ἔνθερμος καί ἀκαταδάμαστος πατριώτης Σπυρίδων Βλάχος σέ σπίτι πάνω ἀπό τήν ἀγορά τῆς πόλης, γιατί ὑποψιάστηκαν τή μυστική ἐπικοινωνία του μέ τά Γιάννενα. Ὁ Τζαβήτ ἔψαξε νά βρεῖ ἀνθρώπους νά στοιχειοθετήσει κατηγορία γιά τήν ἐσχάτη τῶν ποινῶν, ἀλλά ἀπέτυχε. Ἀγανακτισμένος τότε παρέπεμψε τό δεσπότη στό στρατοδικεῖο. Μέ τίς ἐνέργειες τοῦ γραμματέα τοῦ Σπυρίδωνα Δόβα καί τοῦ ἐθνικοῦ κομιτάτου Κόνιτσας ἐπεμβαίνει ὁ Διάδοχος Κων/νος πού τηλεγράφησε στόν Ἐσάτ – πασά τῶν Ἰωαννίνων ὅτι εἶναι ὑπεύθυνος γιά τή ζωή τοῦ Δεσπότη. Ὁ Ἐσάτ παρήγγειλε στόν Τβαβήτ: «οὔτε τρίχα τῆς κεφαλῆς τοῦ Δεσπότη νά μή θίξεις». Τήν ἴδια στιγμή οἱ Τουρκοκονιτσιῶτες πού ἀγαποῦσαν τόν Σπυρίδωνα ἐπενέβησαν γιά τή σωτηρία του.

Τίς μέρες ἐκεῖνες φτάνει διαταγή προελάσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, πού βρισκόταν στή Φούρκα. Ὁ λοχαγός Παπανικολάου περνάει τήν Πουρνιά, φτάνει στή Μόλιστα καί στίς 9 Φεβρουαρίου ἐγκαθίσταται νικητής. Ὁ Τζαβήτ ἑτοίμασε ταραγμένος δύο σώματα καί ἔστειλε ἕνα πρός τό Πεκλάρι, σημερινή Πηγή, καί τ' ἄλλο πρός τή Μονή Στομίου, γιατί οἱ ἐπαναστάτες ἔλεγαν οἱ εἰδήσεις ὅτι εἶχαν φτάσει στή θέση Σουσνίτσα. Ἀποκρούστηκαν γενναία καί καθηλώθηκαν. Ὁ Τζαβήτ μένεται καί ξεκινᾶ ἐναντίον τους μ' ὅλες του τίς δυνάμεις 4.000 ἄνδρες, τά κανόνια καί τά πυροβόλα του πρός τό Κεράσοβο. Ἔξι ἡμέρες ἀμύνεται ὁ Παπανικολάου μέ πολύ λιγότερες δυνάμεις. Τήν 7η μέρα, 21 Φεβρουαρίου ὁ Τζαβήτ λαβαίνει τήν εἴδηση τῆς πτώσης τῶν Ἰωαννίνων καί ὑποχωρεῖ πανικόβλητος. Στίς 22 Φεβρουαρίου οἱ Χριστιανοί τῆς Κόνιτσας πλημμυρίζουν ἀπό χαρά, ἀλλά καί φοβοῦνται λεηλασίες καί βανδαλισμούς. Ξεθάρρεψαν σιγά – σιγά καί βγῆκαν στήν ἀγορά. Πολλοί Τοῦρκοι τράβηξαν πρός τήν Πρεμετή. Ὁ ἴδιος ὁ Τζαβήτ βλοσυρός μέ τό ἐπιτελεῖο του κατευθύνθηκε πρός τό Μπουραζάνι. Μία ἔκρηξη τότε ἀκούστηκε ἀπό τό ποτάμι. Ὁ πασάς εἶχε δώσει ἐντολή ν’ ἀνατινάξουν τήν πέτρινη γέφυρα, ἐξαιρετικό μνημεῖο λαϊκῆς ἀρχιτεκτονικῆς. Κάποιοι τσοπαναραῖοι μέ ὑπόδειξη τοῦ δεσπότη εἶχαν ἀφαιρέσει τά περισσότερα ἐκρηκτικά καί ἡ ζημιά ἦταν μικρή.

Στίς 23 Φεβρουαρίου σχηματίστηκε ἐπιτροπή μέ ἐπικεφαλῆς τό Σπυρίδωνα, ἡ ὁποία κάλεσε τόν Παπανικολάου νά καταλάβει τήν πόλη. Ἤδη ὅμως οἱ πρῶτοι ἐπαναστάτες ἀπό τά βλαχόφωνα χωριά κατέβηκαν ἀπό τή θέση Κουρί. Ὁ Ἀγησίλαος Παπαχρηστίδης ἀνέβηκε στό καμπαναριό τοῦ Αγ. Νικολάου καί χτύπησε χαρμόσυνα τήν καμπάνα. Ὁ Γεράσης Γούσιας, Διστρατιώτης, ἔστησε στό καμπαναριό τή σημαία κι ὁ Μητροπολίτης μέ τούς προκρίτους τούς ὑποδέχτηκαν μέ ἐνθουσιασμό καί τούς μοίρασαν φαγητά καί κρασί. Τήν ἄλλη μέρα, Κυριακή τῆς Τυρίνης, 24 Φεβρουαρίου, διαδόθηκε ὅτι θά ἐρχόταν ὁ Ἑλληνικός στρατός κι ὅλοι οἱ κάτοικοι Χριστιανοί καί ντόπιοι Μουσουλμάνοι συγκεντρώθηκαν ἔξω ἀπ’ τήν πόλη, στόν Ἅη – Γιάννη, μέ ἐπικεφαλῆς τό Σπυρίδωνα καί ὅλους τούς προκρίτους (Χριστιανούς καί Μουσουλμάνους) καί περίμεναν τόν Παπανικολάου. Μετά τό μεσημέρι ἔφτασε κι οἱ ζητωκραυγές τοῦ κόσμου δόνησαν τίς γύρω βουνοκορφές τῆς Τύμφης, τοῦ Λαζάρου, τῆς Γκαμήλας, τοῦ γέρο – Σμόλικα.

«Χριστός Ἀνέστη ἀδέρφια! Καλωσορίσεταν!», φώναζαν οἱ προαιώνιοι σκλάβοι, καθώς ἀντικρυσαν τούς φορεῖς τῆς ἐλευθερίας των.

Ὁ γενναῖος λοχαγός ἀντιχαιρετᾶ τά πλήθη δακρυσμένος, ἀφιππεύει, χαιρετᾶ στρατιωτικά τό Μητροπολίτη καί ἀσπάζεται τό χέρι του. Καί ἐκεῖνος τόν ἀγκαλιάζει, τόν φιλεῖ καί τόν εὐλογεῖ. Ἐκφωνοῦνται ἐνθουσιώδεις λόγοι κι ὅλοι μαζί κατευθύνονται πρός τόν Ἅγιο Νικόλαο καί τελοῦν χαρμόσυνη δοξολογία κι ἀμέσως παρατίθεται γεῦμα στούς ἀξιωματικούς καί ὁπλαρχηγούς. Οἱ Κονιτσιῶτες ἀγκαλιάζουν καί φιλοῦν τούς στρατιῶτες κλαίγοντας καί τούς φιλοξενοῦν στά σπίτια τους.

Καινούρια ζωή ἐλευθερίας ἄρχισε τότε στήν Κόνιτσα!

proinanea.gr