Φωτογραφικό υλικό από την λιτανεία της Παναγίας στο Πληκάτι

Εορτάστηκε και φέτος με θρησκευτική μεγαλοπρέπεια η καθιερωμένη πανήγυρη στο Πληκάτι Κόνιτσας. Κλήρος και λαός προσήλθαν στο ακριτικό και ορεινό χωριό, στις παρυφές του χιονισμένου Γράμμου για να εορτάσουν την επέτειο της εύρεσης της θαυματουργού Εικόνος της Παναγίας.

Η εορτή ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου 2023 με τις προετοιμασίες. Οι κάτοικοι του χωριού βοηθούν συμβάλλοντας ο καθένας με τον τρόπο του. Μετά τον εσπερινό και την αρτοκλασία, οι γυναίκες μαζεύονται στην εκκλησία και στολίζουν την Εικόνα της Παναγίας, ενώ την ίδια στιγμή προετοιμάζεται το γεύμα της αυριανής μέρας που προσφέρεται σε όλους τους προσκυνητές μετά τέλος του εκκλησιασμού το επόμενο πρωί.

Το επόμενο πρωί 16 Φεβρουαρίου 2023, με το πρώτο φως της ημέρας... η καμπάνα προσκαλεί τους κατοίκους του χωριού, αλλά και τους προσκυνητές που επισκέπτονται το χωριό αυτήν την ημέρα για να προσκυνήσουν την Χάρη της Παναγίας, προαναγγέλλοντας την έναρξη της εορτίου Όρθρου και της πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ξεκινά ευλαβικά η πομπή από τον κεντρικό Ναό του χωριού και ακολουθώντας την θαυματουργό Εικόνα κάνοντας περιμετρικά τον κύκλο του χωριού, με μια ενδιάμεση στάση λίγο έξω από το χωριό στο παρεκκλήσι της Παναγιοπούλας στον βράχο που υπέδειξε η Παναγιά να χτιστεί Εκκλησία στην χάρη Της. Σημειωτέον ότι η Εκκλησία διατηρείται μέχρι και σήμερα. Η πομπή καταλήγει ξανά στον κεντρικό Ναό.

Φέτος με την παρουσία τους, τίμησε το χωριό μας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής καί Κονίτσης κ Ανδρέας, Ο Διοικητής του 583 ΤΠ Κόνιτσας κ Χαλάστρας Περικλής, ο Δήμαρχος Κόνιτσας Νικόλαος Εξάρχου και πλήθους λαού από διάφορα μέρη.

Φωτογραφικό υλικό: Δημήτριος Ζιώγας.

Το ιστορικό της ευρέσεως της θαυματουργού Εικόνος της Παναγίας στο Πληκάτι:

Η θαυματουργή εικόνα ευλογεί το χωριό από το 1770, κατά την παράδοση η εύρεση της εικόνας έγινε ως εξής:

Η ιστορική διαδρομή του Πληκατίου είναι συνδυασμένη και παράλληλη με την παράδοση της ευρέσεως της  θαυματουργού εικόνας της Παναγίας Πληκατιώτισσας, της οποίας η ετήσια εορτή εορτάζεται πανηγυρικά και με κάθε λαμπρότητα στις 16 Φεβρουαρίου με προσέλευση και συμμετοχή όλων των γύρω χωριών και του ευρύτερου ορίζοντος της Επαρχίας μας.

Η θαυματουργή εικόνα ευλογεί το χωριό από το 1770. Κατά την παράδοση η εύρεση της εικόνας έγινε ως εξής:

Ποιμένες έβοσκαν τα πρόβατα τους στην θέση «Πεστιλέπη» νότια του χωρίου Ντέντσικο, ονομαζόμενο σήμερα Αετομηλίτσα, ανατολικά του οικισμού «Φετόκος» σημερινή Θεοτόκος. Η αθωότητα τους επέτρεψε να διακρίνουν μες στο σκοτάδι στο απέναντι δάσος, λαμπρό φως. Με φόβο στην αρχή υπέθεσαν ότι επρόκειτο για λημέρι κακοποιών. Το φως ήταν εκεί κάθε βράδυ στο ίδιο μέρος, ορατό μόνο τη νύχτα. Αποφάσισαν τελικά να επισκεφτούν το σημείο, πήγαν ως εκεί  και δεν βρήκαν τίποτα.

Το φως εξακολουθούσε να είναι εκεί λαμπρό, σταθερό και αμετακίνητο. Το ανεξήγητο φως άρχισε να απασχολεί όλο και περισσότερο τους βοσκούς. Πώς όμως θα ανακάλυπταν την προέλευση του φωτεινού σημείου;

Σκέφτηκαν να θέσουν σε εφαρμογή ένα τέχνασμα:

Έστησαν στο έδαφος διχάλες και στήριξαν επάνω μια γκλίτσα τοποθετημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να στοχεύει ακριβώς στο μέρος που έλαμπε το φως». Το επόμενο πρωί με οδηγό την γκλίτσα να  υποδεικνύει το σημείο ξεκίνησαν να βρουν την πηγή του φωτός. Ερεύνησαν το μέρος με προσοχή,  κουράστηκαν γιατί το μέρος ήταν πυκνά δασωμένο. Κάτω από ένα μεγάλο κέδρο(κατά άλλους κάτω από μια μεγάλη βελανιδιά)βρήκαν ολόρθη την Αγία Εικόνα της Θεοτόκου. Χαρά και αγαλλίαση πλημμύρισε τους απλοϊκούς αυτούς ανθρώπους. Πλησίασαν και με βαθειά  ευλάβεια προσκύνησαν την Θεοτόκο και την μετέφεραν στον καταυλισμό τους.

Αποφάσισαν να μεταφέρουν την εικόνα, το που όμως, άφησαν να το αποφασίσει η Παναγία. Έτσι φόρτωσαν την εικόνα στο κουτσό άλογο, στην μια πλευρά έβαλαν την εικόνα και στην άλλη για αντίβαρο ξύλα, μα δεν χρειάστηκε γιατί η εικόνα ισορρόπησε μόνη της και έτσι το άφησαν ελεύθερο. Το άλογο με το ιερό φορτίο πήρε το μονοπάτι για το Πληκάτι. Παρατήρησαν έκθαμβοι ότι το κουτσό άλογο δεν κούτσαινε πια, περπατούσε σταθερά. Τότε ένας συνοδός προέτρεξε και ειδοποίησε το χωριό. Οι ιερείς λαμπροφορεμένοι κρατώντας θυμιατά και όλοι οι χωριανοί με αναμμένες λαμπάδες βγήκαν στο απέναντι δάσος Παλέσι να υποδεχτούν την Κυρία Θεοτόκο και να την μεταφέρουν στο χωριό, όπου και βρίσκετε μέχρι και σήμερα.

Ο ναός που τοποθετήθηκε στην αρχή η εικόνα χτίστηκε περί το 890 μ.χ. ο ναός  σώζεται μέχρι σήμερα. Η εικόνα δεν έμεινε όμως εκεί … …

Ο ιερέας του χωριού παρατηρούσε για καιρό μια μετάθεση της εικόνας εντός του ναού. Η εικόνα μετακινούταν από το προσκυνητάρι στην είσοδο του ναού. Ο ιερέας  με πολλή ευλάβεια και φόβο Θεού εσήκωνε την θαυματουργό Εικόνα και την τοποθετούσε πάλι στη θέση της. Δεν καταλάβαινε την επιθυμία της Θεοτόκου.. Μια Κυριακή μετά τη Θεία Λειτουργία, συνέβη το εξής θαυμαστό: η Εικόνα σηκώθηκε μόνη της από το προσκυνητάρι και στάθηκε στον ώμο του ιερέα. Ο ιερέας οδηγούμενος από την εικόνα έφτασε στο μέσο του χωριού και εκεί η εικόνα κατέβηκε από τον ώμο και στάθηκε πάνω σε μια αγριοτριανταφυλλιά. Δίπλα στο σημείο υπήρχαν τα χαλάσματα ενός παλαιότερου ναού. Πιθανολογείται πως εκεί βρισκόταν η εικόνα πριν βρεθεί στο δάσος. Στο κάτω μέρος του ναού ανατολικά υπήρχε μια πηγή καθαρού νερού, η σημερινή «Μεγάλη βρύση της Παναγιάς».

Στο σημείο χτίστηκε ναός το 1775 στο όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σύμφωνα με την επιθυμία της Παναγίας.

Στην συνέχεια η θαυματουργή εικόνα αφού υπέδειξε τον τόπο για την ανέγερση του Ναού Της, σηκώθηκε πάλι στον ώμο του ιερέα  ο οποίος άρχισε πορεία μαζί με τους πιστούς χριστιανούς .Προχώρησαν αρκετά έξω από το χωριό όπου σε μια τοποθεσία κατέβηκε και στάθηκε όρθια επάνω σε μια πέτρα η οποία υπάρχει και σήμερα. Έτσι έδωσε σημάδι ότι εδώ έπρεπε να χτιστή ναός .Πραγματικά στο σημείο αυτό χτίστηκε παρεκκλήσι προς τιμή των γενεθλίων της Θεοτόκου και ονομάζεται Παναγιοπούλα»

Μετά η εικόνα μεταφέρθηκε από τον εφημέριο και τον πιστό λαό στο χωριό από όπου είχαν ξεκινήσει.

    Το πώς βρέθηκε η εικόνα στο ερημικό αυτό μέρος υπάρχουν οι παρακάτω εκδοχές:

Παλαιότερα στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, πιθανόν κάποιος χωριανός την μετέφερε από την παλαιά εκκλησία στα μέρη αυτά για να την διαφυλάξει.

Πιθανόν στην περιοχή της Φετόκος (Θεοτόκος) υπήρχε κάποιο μοναστήρι και μετά από λεηλασία πιθανόν να σκόρπησαν οι καλόγεροι τις Εικόνες για την σωτηρία αυτών.

Πιθανόν κατά την μετακίνηση των χριστιανικών πληθυσμών από το βορά προς νότο από την καταπίεση του δυνάστη Τούρκου μετέφεραν και την εικόνα μαζί με τα άλλα κειμήλια που είχαν. Κάτι μεσολάβησε όμως και αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν στην ερημιά.

Ο Ναός που κτίστηκε το 1775 ήταν ρυθμού βασιλικής, κανονικών διαστάσεων, ωσάν κατακόμβη. Στα βόρεια ήταν το σχολείο και στα ΝΔ το αμελικό (ξενώνας). Είχε υψηλούς αυλότοιχους και βαρειές πόρτες στις τρεις εισόδους στον αυλόγυρο. Παντού και στον γυναικωνίτη εκοσμείτο με τοιχογραφίες άφθαστης αξίας. Η VIII  Μεραρχία με πρωτοβουλία της, σε ένδειξη «ευγνωμοσύνης για την νίκη του στρατού στην μάχη του Γράμμου το 1948-1949» ,κατεδάφισε τον παλαιό Ναό και ανήγειρε «σύγχρονο», τα έτη 1951-1953, ενώ θα έπρεπε να διαφυλάξει και διασώσει αυτό το σπουδαίο θρησκευτικό μνημείο.