Το όνομα τους όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς προκύπτει από τους κατοίκους τους οι οποίοι ασχολούνταν στο παρελθόν με την οικοδομική τέχνη της πέτρας και η τέχνη τους άφησε ανεξίτηλο και διαχρονικό το σημάδι της σε ολόκληρη την... περιοχή μέχρι σήμερα.
Τα χωριά που αποτελούν τα Μαστοροχώρια βρίσκονται κυρίως στη “λεκάνη” που σχηματίζει ο ποταμός Σαραντάπορος και περιβάλλεται από την οροσειρά του Γράμμου, τον Σμόλικα, τη Τύμφη (Γκαμήλα) και τη Νεμέρτσικα (Δούσκο).
Οι ντόπιοι μάστορες, γνωστοί και ως «κουδαραίοι», έχτισαν πλήθος έργα (πέτρινα γεφύρια, εκκλησίες, δημόσια κτήρια, κατοικίες) σε ολόκληρη την Ελλάδα, τη Βαλκανική αλλά και κάποιες μακρινές χώρες όπως η Αιθιοπία, η Περσία και η Αμερική οι οποίοι φημίζονταν για τη σπουδαία δουλειά που έκαναν ως τεχνίτες της πέτρας.
Εργάζονταν σε ομάδες, τις επονομαζόμενες «παρέες» ή «μπουλούκια», ως επί το πλείστον μακριά από τον τόπο τους, απουσιάζοντας για πολλούς μήνες κάθε χρόνο από τα χωριά τους.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ήταν η συντεχνιακή τους διάλεκτος, τα λεγόμενα «κουδαρίτικα», την οποία μόνο αυτοί γνώριζαν και με την οποία συνεννοούνταν ελεύθερα χωρίς να τους καταλαβαίνουν οι εκάστοτε εργοδότες του.
Ιστορικά, η περιοχή των Μαστοροχωρίων απελευθερώθηκε από την Οθωμανική κυριαρχία το 1913, κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Αργότερα υπήρξε από τα κυριότερα θέατρα των μαχών της Μάχης της Πίνδου κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 αλλά και του Ελληνικού Εμφυλίου ’46-’49.
ΣΗΜΕΡΑ ΤΑ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΚΟΝΙΤΣΑΣ
Ο Δήμος Μαστοροχωρίων ήταν δήμος του νομού Ιωαννίνων που συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου και λειτούργησε από το 1999 μέχρι το 2010 οπότε και εντάχθηκε στον νέο δήμο Κόνιτσας και περιλαμβάνει τα Μαστροχώρια.
Τα χωριά εκτείνονται σε μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με πυκνά δάση, ποτάμια, αλπικά λιβάδια και πλούσια χλωρίδα και πανίδα, περιστοιχισμένα από τις υψηλότερες κορυφές της βόρειας Πίνδου.
Έδρα του Δήμου ήταν το χωριό Πυρσόγιαννη και σύμφωνα παλιότερη απογραφή ο πληθυσμός του ανέρχεται περίπου 2.1000 κατοίκους.
Δείτε αναλυτικά ποια είναι τα Μαστοροχώρια
Πυρσόγιαννη
Η Πυρσόγιαννη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χωριά της επαρχίας Κόνιτσας. Η διασταύρωση για το χωριό βρίσκεται στον επαρχικό δρόμο Ιωαννίνων-Κοζάνης στο 27ο χιλιόμετρο μετά την Κόνιτσα.
Αποτελεί την έδρα του Δήμου την έδρα του Πολυδύναμου Αστυνομικού Τμήματος της περιοχής (κυρίως για φύλαξη των συνόρων) και διαθέτει τις βασικές υποδομές εστιάσης και διαμονής. Τόπος αναφοράς του χωριού είναι και το Ξενοδοχείο της Πυρσόγιαννης που χτίστηκε με δαπάνες των ίδιων των Πυρσογιαννιτών.
“Η αδελφότητα των Πυρσογιαννιτών” είναι το καμάρι των κατοίκων της δεδομένου ότι έχει επιδείξει και συνεχίζει να επιδεικνύει σημαντικό έργο. Στολίδι του χωριού είναι ο Άι-Γιώργης, μια επιβλητική πέτρινη εκκλησία με εντυπωσιακό καμπαναριό.
Επίσης εδώ βρίσκεται το Μουσείο των Μαστόρων της Πέτρας που στεγάζεται στο ισόγειο του Σχολείου της Πυρσόγιαννης και συγκεντρώνει σημαντικά εκθέματα και αρχεία από την ζωή των μαστόρων.
Ασημοχώρι
Το Ασημοχώρι είναι χτισμένο στους πρόποδες της κορυφής Γκόλιο του Γράμμου, σε υψόμετρο 970 μέτρων, στο βόρειο κομμάτι του νομού Ιωαννίνων κοντά στα σύνορα με την Αλβανία. Απέχει 101 χλμ. βόρεια από τα Ιωάννινα και 40 χλμ. βόρεια από την Κόνιτσα.
Βρίσκεται σε πλαγιά, ανάμεσα σε βελανιδιές με πολλά νερά και την διατρέχουν οι χείμαρροι Μέγας και ο Μικρός Λάκκος που καταλήγουν στον ποταμό Σαραντάπορο.
Ιστορικά συμπεριλαμβάνεται στα Μαστοροχώρια και σύμφωνα με την τοπική παράδοση δημιουργήθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα. Κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Ήπειρο υπαγόταν στον καζά Κόνιτσας και σύμφωνα με εκτίμηση του 1854 σε αυτό ζούσαν 24 χριστιανικές οικογένειες, ενώ στην οθωμανική στατιστική του 1895 καταγράφηκαν 386 κάτοικοι.
Τα παλαιότερα χρόνια οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την ξυλογλυπτική τις οικοδομικές εργασίες, την αργυροχρυσοχοΐα, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ αρκετοί από αυτούς εργάζονταν εποχικά σε διάφορες περιοχές της Ηπείρου και της Μακεδονίας.
Βούρμπιανη
Η Βούρμπιανη απέχει 26 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα. Εδώ θα δείτε τον ιερό ναό της Παναγίας που χρονολογείται κατά τον 16ο αιώνα. Οι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 100.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η Βούρμπιανη ήταν γνωστή για τους ντόπιους χτίστες της καθώς και για τους τεχνίτες ξυλογλυπτικής.
Λέγεται πως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821, υπό τον φόβο των ληστών και των λεηλασιών, πολλοί κάτοικοι των χωριών του Σαραντάπορου βρήκαν καταφύγιο στη Βούρμπιανη.
Κατά το β΄ μισό του 19ου η Βούρμπιανη ήταν πληθυσμιακά το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής, μετά την Κόνιτσα, με 384 οικογένειες κατά το 1854 και αντίστοιχα πάνω από 350 οικογένειες γύρω στο 1870.
Τη δεκαετία του 1870 εντάθηκε το μεταναστευτικό ρεύμα προς αναζήτηση εργασίας, με επακόλουθο αρκετοί κάτοικοι να εγκατασταθούν σε περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας.
Γοργοπόταμος
Ο Γοργοπόταμος βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Αλβανία, στις πλαγιές του Γράμμου και τις ανατολικές υπώρειες της κορυφής Όρλας.
Το χωριό είναι χτισμένο σε κοιλάδα που την διαρρέει ο ποταμός Βουρμπιανίτικος, ο οποίος είναι παραπόταμος του ποταμού Σαραντάπορου. Απέχει 100 χλμ. βόρεια από τα Ιωάννινα και 39 χλμ. βόρεια από τη Κόνιτσα.
Συμπεριλαμβάνεται στα Μαστροχώρια της Ηπείρου και ήταν γνωστό στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες για τους τεχνίτες ξυλόγλυπτων (ξυλογλύπτης ή “ταλιαδόρος”) και τους μαραγκούς του.
Αξιοθέατα εδώ είναι σίγουρα ο ιερός ναός της Παναγίας που χτίστηκε το 1914 με το αξιόλογο τέμπλο.
Το παλιό όνομα του χωριού, μέχρι το 1929, ήταν Τούρνοβο οπότε και μετονομάστηκε σε Γοργοπόταμο. Οι κάτοικοι του χωριού δεν ξεπερνούν τους 50!
Δροσοπηγή
Η Δροσοπηγή είναι ένα ορεινό χωριό των Ιωαννίνων. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.050 μέτρων στις πλαγιές του υψώματος Ταμπούρι, επί της κοιλάδας του ποταμού Σαρανταπόρου, ανάμεσα στα δύο ψηλότερα βουνά της Πίνδου, τον Γράμμο και τον Σμόλικα, και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού.
Μέχρι το 1955, ο οικισμός ονομαζόταν Κάντσικον. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και απολάμβανε ιδιαίτερα διοικητικά και εκκλησιαστικά προνόμια. Όντας ένα από τα ονομαζόμενα Μαστοροχώρια, ο οικισμός ανέδειξε αρκετούς τεχνίτες και οικοδόμους. Το 1895, υπαγόταν στον κασαμπά Κόνιτσας, εντός των ορίων του ομώνυμου καζά του σαντζακίου Ιωαννίνων
Καστάνιανη
Η Καστάνιανη (πρώην Καστανιά) είναι ορεινό χωριό που ανήκει στο νομό Ιωαννίνων. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο από 850 έως 950 μ., στις πλαγιές του όρους Γύφτισσα ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Σμόλικα και του Γράμμου, σε μια κατάφυτη χαράδρα πάνω από τον ποταμό Σαραντάπορο.
Ο πληθυσμός είναι μικρότερος από 100 κατοίκους. Διοικητικά ανήκει στο δήμο Κόνιτσας. Μέχρι το 1950 ονομαζόταν Καστάνιανη οπότε μετονομάστηκε σε Καστανέα. Η μετονομασία του χωριού σε Καστάνιανη έγινε το 2013.
Κεφαλοχώρι
Το Κεφαλοχώρι είναι ορεινό χωριό της Ηπείρου σε υψόμετρο 680 μέτρα, το οποίο βρίσκεται στα βόρεια του νομού Ιωαννίνων στα όρια με τη Μακεδονία. Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε από κατοίκους της γειτονικής και εγκατελειμένης πλέον Λυκόραχης (Λούψικο). Ο πληθυσμός του χωριού είναι περίπου 50 κάτοικοι!
Λαγκάδα
Σε υψόμετρο 900 μέτρων η Λαγκάδα βρίσκεται δυτικά του του ποταμού Σαραντάπορου και κοντά στον εθνικό δρόμο Ιωαννίνων – Κοζάνης. Απέχει 98 χλμ. βόρεια από τα Ιωάννινα και 37 χλμ. Α.-ΒΑ. από τη Κόνιτσα.
Το παλιό όνομα του χωριού, μέχρι το 1927, ήταν Μπλήσδιανη ή Μπλίσδιανη. Οι κάτοικοί του εργάστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα ως μάστορες κυρίως στη Δυτική Θεσσαλία και στη Δυτική Μακεδονία. Υπάρχουν μάλιστα πολλές αναφορές για μάστορες από τη Μπλίσδιανη στα αρχοντικά της Σιάτιστας.
Το 1863, πολλές οικογένειες από το χωριό εγκαταστάθηκαν στη Δρακότρυπα Καρδίτσας (τότε Σκλάταινα). Σήμερα οι κάτοικοι ασχολούνται με την υλοτομία και κτηνοτροφία. Στην ευρύτερη περιοχή δραστηριοποιούνται μονάδες υλοτομίας και επεξεργασίας ξύλου, δασικοί συνεταιρισμοί και αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες.
Ο πληθυσμός του χωριού είναι λίγο μικρότερος από 150 κατοίκους.
Πλαγιά
Η Πλαγιά (πρώην Ζέρμα) ιστορικά ανήκει στην περιοχή των Μαστοροχωρίων και ο πληθυσμός είανι γύρω στους 50 κατοίκους. Η Πλαγιά βρίσκεται στα βορειοδυτικά του νομού Ιωαννίνων στα όρια με το νομό Καστοριάς.
Είναι αμφιθεατρικά χτισμένη στη τοποθεσία Κρουσιανά στις βουνοπλαγιές Μπουχέτσι του Γράμμου, βόρεια του ποταμού Σαραντάπορου και κοντά στην Ε.Ο. Κοζάνης – Ιωαννίνων σε υψόμετρο 980 μέτρων. Απέχει 104 χιλιόμετρα (μέσω Κόνιτσας) βορειοδυτικά από τα Ιωάννινα και 43 χλμ. βορειοδυτικά από τη Κόνιτσα. Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1970.
Πληκάτι
Το Πληκάτι έχει λιγότερους από 100 κατοίκους και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.240 μέτρων στις παρυφές του Γράμμου και μια ανάσα από την αλβανική μεθόριο.
Οι κάτοικοι του Πληκατιού ακόμα και σήμερα είναι δίγλωσσοι. Ομιλούν τόσο τα αλβανικά όσο και τα ελληνικά. Η γειτνίαση του χωριού με τις αλβανικές περιοχές είχε οδηγήσει στο παρελθόν τους κατοίκους να έχουν περισσότερες συναλλαγές με την πόλη της Ερσέκας στην Αλβανία, παρά με την Κόνιτσα. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Πληκατίου είναι η Παναγία η Πληκαδίτισσα.
Η ετυμολογία της ονομασίας του οικισμού πιστεύεται ότι είναι από τη λέξη Πελεκάτι και εικάζεται ότι έχει σχέση με το πελέκημα της πέτρας. Η ίδρυση και κατοίκηση της περιοχής χρονολογείται από πολύ παλιά. Το μαρτυρά και η εκκλησία του χωριού που είναι από τον 16ο αιώνα.
Στα μέσα του 19ου αιώνα λόγω υπερπληθυσμού και στενότητας οικονομικών πόρων σημαντικό μέρος του πληθυσμού της περιοχής αγόρασαν τον Οκτώβριο του 1842, από ένα Μπέη της Φλώρινας μια έκταση, με αποτέλεσμα το 1844 να μετακινηθούν εκεί και να δημιουργήσουν δυο χωριά: την Μπελκαμένη (Δροσοπηγή) και Νεγκοβάνη (Φλάμπουρο).
Άλλοι πήγαν ανατολικά στο Καζακλάρ (παλιά ονομασία του Αμπελώνα, σήμερα Δήμου του νομού Λάρισας) της Θεσσαλίας.
Χιονάδες
Οι Χιονάδες ή Χιονιάδες βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.150 μέτρων στις πλαγιές του όρους Γράμμου και αποτελούν έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Ιωαννίνων.
Οι Χιονάδες έχουν περίπου 80 κατοίκους και από εδώ κατάγονται οι περίφημοι Χιονιαδίτες λαϊκοί αγιογράφοι της Ηπείρου.
Πουρνιά
Η Πουρνιά είναι όμορφο χωριό με κρύα νερά και δάση οξιάς και πεύκου τριγύρω που πριν την εισοδό του δεσπόζει μια μονότοξη πέτρινη γέφυρα.
Φούρκα
Είναι χτιεμένο σε υψόμετρο 1.330 – 1.410 μέτρων. Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία. Σημαντικό από πολιτιστικής απόψεως είναι το λαογραφικό Μουσείο του χωριού, το οποίο περιέχει κυρίως παραδοσιακές στολές της Γυναίκας της Πίνδου.
Το χωριό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους στις αρχές του 1913. Αργότερα ιστορικά γεγονότα σημάδεψαν την περιοχή στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου (1940-1941) καθώς εκεί τραυματίστηκε ο συνταγματάρχης Δαβάκης όπως επίσης άφησε την τελευταία του πνοή ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος.
Στα βουνά της οι γυναίκες του χωριού κουβαλούσαν πολεμοφόδια στους φαντάρους.
Αετομιλίτσα (Ντέντσικο):
Το χωριό είναι χτιεμένο σε υψόμετρο 1600 μέτρων και κατακλύζεται από όμορφα λιβάδια, καταπράσινες πλαγιές και πανύψηλα πεύκα. Πάρα πολλά πρόβατα βόσκουν στις χορταριασμένες παρυφές του Γράμμου ενώ και τα τυροκομεία δουλεύουν εντατικά και παράγουν πολύ γευστικά χωριά.
Οξυά & Θεοτόκος
Η Οξυά είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.060 μέτρων στις πλαγιές του όρους Γράμμου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Ιωαννίνων. Η Οξυά των Μαστοροχωρίων έχει γύρω στους 60 κατοίκους και μέχρι το 1927 ονομαζόταν Σέλτσα.
Το δημοτικό διαμέρισμα της Οξυάς εκτός από τον ομώνυμο οικισμό, περιλαμβάνει και το χωριό Θεοτόκο.
Η Θεοτόκος είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.000 μέτρων και ο πληθυσμός της είναι μικρότερος από 50 κατοίκους. Μέχρι το 1927 ονομαζόταν Φυτόκον. Βρίσκεται λίγο ανατολικότερα της Οξυάς, πολύ κοντά στον εθνικό δρόμο Ιωαννίνων – Κοζάνης.
Κοζάνης.
Εμπειρία
Μολυβδοσκέπαστο
Αν βρεθείτε στα Μαστοροχώρια, να επισκεφτείτε το μοναστήρι της Παναγιάς της Μολυβδοσκέπαστης, Εθνικό και θρησκευτικό σύμβολο του Ελληνισμού που βρίσκεται δίπλα στο φυσικό σύνορο με την Αλβανία εκεί όπου ενώνονται οι ποταμοί Αώος, Βοϊδομάτης και Σαραντάπορος.
Στο μοναστήρι που παραμένει ζωντανό με την παρουσία τριών μοναχών, οι αγιογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο αλλά και η αρχιτεκτονική και διαρρύθμιση των χώρων μαρτυρούν πάνω από 250 χρόνια ιστορίας!
To Know
Στα Μαστοροχώρια μπορείτε να πάτε κάθε εποχή του χρόνου καθώς κάθε εποχή εδώ έχει τη μαγεία της με τη φύση να “ντύνει” με τα ανάλογα χρώματα την περιοχή.
Ωστόσο δεν πάει να είναι μια πολύ ορεινή περιοχή και ο χειμώνας είναι βαρύς. Εμπειρία, είναι να βρεθείτε εδώ τον Μάιο που οι ντόπιοι έχουν τα “καζάνια” βγάζουν δηλαδή το τσίπουρο της χρονιάς, το οποίο φυσικά γεγονός συνοδεύεται από το αντίστοιχο γλέντι!
Διαμονή και ταβέρνες θα βρείτε στα μεγαλύτερα χωριά αλλά και πάλι κάντε την επικοινωνία σας πριν φτάσετε. Από την άλλη, σίγουρα θα βρείτε σε όλα τα χωριά παραδοσιακά καφενεία για περιποιημένο καφέ, τσίπουρο και μεζέ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου