Χρησιμοποιώντας μόνο ασφάλτινους δρόμους, αλλά με έντονη διάθεση εξερεύνησης και περιπέτειας, σκαρφαλώνουμε στη ράχη του δευτέρου ψηλότερου βουνού της Ελλάδας, απολαμβάνοντας τα απαράμιλλα τοπία του.
Με αφετηρία ένα από τα πολυπληθέστερα και παλαιότερα χωριά της βόρειας Πίνδου, ακολουθούμε έναν σχετικά πρόσφατα ασφαλτοστρωμένο δρόμο, που με επιδέξιο, αλλά όχι απαραίτητα εύκολο τρόπο δρασκελίζει τα βορειοανατολικά πρανή του βουνού και συνδέει οδικά την Ηπειρο με τη Μακεδονία, τον νομό Ιωάννινων με τον νομό Γρεβενών.
Αν παρακολουθείτε τακτικά αυτήν τη στήλη, θα γνωρίζετε ήδη ότι λατρεύουμε αυτές τις μοναχικές διαδρομές που διασχίζουν σιωπηλά τοπία και διεισδύουν σε ανέγγιχτα ορεινά οικοσυστήματα, για να μας φέρουν πιο κοντά σε ξεχασμένες ορεινές κοινότητες. Ωστόσο, αν εσείς δίνετε προτεραιότητα στις ανέσεις και θεωρείτε προϋπόθεση για μια επιτυχημένη εκδρομή την ύπαρξη πολυτελών καταλυμάτων και επιλογών στη διασκέδαση σε συνδυασμό με υψηλές γαστρονομικές απολαύσεις, τότε μάλλον διαβάζετε λάθος άρθρο.
Γεωγραφικός προσανατολισμός
Ο μονοκόμματος και συμπαγής ορεινός όγκος του Σμόλικα καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος στα βορειοδυτικά του νομού Ιωαννίνων και στα ανατολικά του νομού Γρεβενών. Με το ψηλότερο σημείο του να αγγίζει τα 2.637 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, κατατάσσεται στο ψηλότερο βουνό της οροσειράς της Πίνδου και στο δεύτερο μετά τον Ολυμπο, ψηλότερο της Ελλάδας. Η ρίζα του ονόματος του Σμόλικα πιθανόν να προέρχεται από τη σλαβική λέξη «σμολά», που σημαίνει ρετσίνι. Αυτό εξηγείται εύκολα απ’ τα συμπαγή δάση πεύκων και ελάτων, που παλαιότερα έδιναν μεγάλες ποσότητες ρετσινιού.
Στα ριζά του, τόσο στον νομό Γρεβενών όσο και στον νομό Ιωαννίνων, κουρνιάζει ένα πλήθος μικρών και μεγαλύτερων χωριών. Μάλιστα, δύο από αυτά, η Σαμαρίνα (υψόμ. 1.480) και η Φούρκα (υψόμ. 1.390) συγκαταλέγονται ανάμεσα στα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας. Σε αυτό το οδοιπορικό, θα σας παρουσιάσουμε την πιο ορεινή διαδρομή που διατρέχει τις βορινές απολήξεις του Σμόλικα και περνά από τα ιστορικά χωριά Κεράσοβο, Φούρκα, για να καταλήξει στη Σαμαρίνα Γρεβενών, κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας.
Πολύτιμο οικοσύστημα
Ο Σμόλικας, παρ’ όλες τις πυρκαγιές των τελευταίων ετών, αλλά και την από αιώνων συστηματική βόσκηση, διατηρεί τους οικοτόπους τους σε αρκετά καλή κατάσταση. Η πανίδα και η χλωρίδα θεωρούνται εξαιρετικά πλούσιες και χαρακτηρίζουν, από αυτήν την πλευρά, τον Σμόλικα ως ένα σημαντικό θύλακα της άγριας ζωής της Πίνδου.
Κυριότερο δασικό είδος που σκεπάζει μεγάλες εκτάσεις του βουνού είναι το μαυρόπευκο. Ομως, υπάρχουν και δάση οξιάς, βελανιδιάς και μακεδονίτικου έλατου, ενώ στα όρια της αλπικής ζώνης θα συναντήσουμε αρκετά μεμονωμένα υπεραιωνόβια ρόμπολα. Μάλιστα, όπως αναφέρουν δασολόγοι, εδώ έχει καταγραφεί το γηραιότερο δέντρο του είδους στην ευρωπαϊκή ήπειρο, που θεωρείται ότι φύτρωσε το 941 και σήμερα είναι 1.081 ετών!
Στον Σμόλικα ζουν όλα τα μεγάλα θηλαστικά της Ελλάδας, όπως η αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι, το ελάφι και το αγριόγιδο και, φυσικά, δεκάδες μικρότερα και πιο κοινά είδη. Κάποιοι έχουν αναφέρει την ύπαρξη του εξαφανισμένου εδώ και χρόνια από τα ελληνικά βουνά λύγκα, όμως οι καταγραφές αυτές δεν θεωρούνται τεκμηριωμένες. Ανάλογα σημαντική είναι και η πτηνοπανίδα, καθώς εδώ έχουν παρατηρηθεί το όρνιο, ο βασιλαετός, ο χρυσαετός, ο ασπροπάρης, ο πετρίτης και πολλά άλλα μικρότερα πτηνά.
Αγία Παρασκευή, ένα σημαντικό κεφαλοχώρι
Αφήνοντας πίσω τον επαρχιακό δρόμο Κόνιτσας - Κοζάνης, θα στρίψουμε, όπως δείχνουν οι κατατοπιστικές ταμπέλες, με κατεύθυνση προς το χωριό Κεράσοβο ή Αγ. Παρασκευή -όπως είναι το νεότερο όνομά του-, που απέχει από την Κόνιτσα 29 χιλιόμετρα. Ο δρόμος στριφογυρνά αδιάκοπα, ακολουθώντας τους ελιγμούς του κερασοβίτικου ποταμού, που κυλά αφρισμένος στο βάθος μικρής χαράδρας.
Τα λιθόκτιστα σπίτια της Αγίας Παρασκευής τα συναντάμε σκαρφαλωμένα σε ύψος 960 μέτρων, στις βόρειες πλαγιές του Σμόλικα. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους οικισμούς του ορεινού όγκου, που είναι σχεδόν έρημοι, εδώ θα βρούμε αρκετούς μόνιμους κατοίκους να ζουν στον τόπο τους, συνεχίζοντας τις παραδοσιακές ασχολίες (υλοτομία, συλλογή ρετσίνης, κτηνοτροφία).
Στην κεντρική πλατεία της Αγίας Παρασκευής με τα πλατάνια και τις βρύσες, δεσπόζει ο ναός της Κοίμησης που χτίστηκε 1812. Εδώ βρίσκεται και το παραδοσιακό καφενείο - ψησταριά, που είναι σχεδόν συνέχεια ανοιχτό, για να εξυπηρετεί ντόπιους και επισκέπτες. Ζητήστε να σας ανοίξουν, για να δείτε το ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο.
Το καλοκαίρι, το Κεράσοβο είναι ο αγαπημένος σταθμός των ορειβατών. Από εδώ πραγματοποιείται η πιο επίπονη και συνάμα πλέον συναρπαστική ανάβαση προς την κορφή του Σμόλικα, αλλά και προς την περίφημη Δρακολίμνη, παρόμοια με αυτήν του βουνού Γκαμήλα.
Ανάβαση στις πλάγιες του Σμόλικα
Αν μέχρι την Αγία Παρασκευή η διαδρομή σάς κούρασε, καλυτέρα να πάρετε τον δρόμο της επιστροφής, αφού από εδώ και πάνω αρχίζουν οι πραγματικές δυσκολίες. Ο δρόμος προς Σαμαρίνα είναι ασφάλτινος, όμως έχει πάρα πολλές στροφές, ενώ σε κάποια σημεία της πορείας σας θα βρείτε χιόνι (μερικές φορές κρατά μέχρι τον Μάιο). Επειτα από εξαιρετικά έντονη ανάβαση (9 χλμ.), θα βγείτε σε διασταύρωση (υψόμ. 1.700). Το δεξί παρακλάδι χάνεται στα βουνά και συνεχίζει για Σαμαρίνα, ενώ το αριστερό εύκολα θα καταλήξει στη Φούρκα, μετά από 4 χλμ. Σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής, θα απολαύσετε την άγρια και ατίθαση φύση του δεύτερου σε ύψος βουνού της Ελλάδας.
Η Φούρκα ήταν ένα φημισμένο βλάχικο χωριό και οι κάτοικοί του ασχολούνταν με την επεξεργασία του ξύλου και, φυσικά, με την κτηνοτροφία. Ο οικισμός απλώνει τις πέτρινες γειτονιές του στα 1.390 υψομ. Η θέα από εδώ προς τις κορυφογραμμές του Γράμμου και του Βόιου είναι πέραν κάθε περιγραφής. Στο κοντινό ύψωμα του Αϊ Λιά, τον Νοέμβρη του 1940, αποκρούστηκε απ’ τον ελληνικό στρατό η σφοδρή επίθεση της ιταλικής μεραρχίας αλπινιστών «Τζούλια». Στις συγκλονιστικές και καθοριστικές συγκρούσεις, τα γυναικόπαιδα της Φούρκας βοήθησαν, κουβαλώντας πολεμοφόδια. Το 1945, απονεμήθηκε από την πολιτεία σε όλους τους κατοίκους του ηρωικού χωριού ο «Πολεμικός Σταυρός Α’ τάξεως». Επίσης, εδώ διεξήχθησαν μερικές από τις πιο φονικές μάχες του Εμφυλίου Πολέμου. Αν έχετε χρόνο, αξίζει να ανηφορίσετε ώς το μοναστήρι της Παναγίας Κλαδορμής, ένα από τα ψηλότερα μοναστήρια της Ελλάδας, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.450.
Από τη Φούρκα εύκολα θα βγούμε ξανά στον κεντρικό δρόμο και θα συνεχίσουμε την ορεινή μας πορεία, με τελική κατάληξη τη θρυλική Σαμαρίνα, ένα πραγματικά αλπικό χωριό, που διαθέτει υποδομές για διαμονή και φαγητό. Από εδώ, τα Γρεβενά απέχουν 49 χιλιόμετρα, η Κοζάνη 98 και οι δύο διαδρομές είναι σε ασφάλτινους δρόμους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου